Trên thực tế, hiện có nhiều đơn vị, doanh nghiệp đã và đang sử dụng lao động chưa thành niên. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật thì việc sử dụng lao động chưa thành niên có một số hạn chế nhất định, cần lưu ý khi thực hiện.
* Lao động chưa thành niên: Theo quy định tại Điều 161 Bộ Luật Lao động năm 2012 (BLLĐ 2012), người lao động chưa thành niên là người lao động dưới 18 tuổi.
* Việc sử dụng lao động là người chưa thành niên cần tuân thủ những nguyên tắc quy định sau. Theo Điều 163 BLLĐ 2012, thì người sử dụng lao động:
- Không được sử dụng lao động chưa thành niên làm những công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc chỗ làm việc, công việc ảnh hưởng xấu tới nhân cách của họ theo danh mục do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) chủ trì phối hợp với Bộ Y tế ban hành.
- Thời giờ làm việc của người lao động chưa thành niên từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi không được quá 08 giờ trong 01 ngày và 40 giờ trong 01 tuần.
Thời giờ làm việc của người dưới 15 tuổi không được quá 4 giờ trong 01 ngày và 20 giờ trong 01 tuần và không được sử dụng làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.
- Người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm trong một số nghề và công việc theo quy định của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
- Không được sử dụng người chưa thành niên sản xuất và kinh doanh cồn, rượu, bia, thuốc lá, chất tác động đến tinh thần và các chất gây nghiện khác;
- Người sử dụng lao động phải tạo cơ hội để người lao động chưa thành niên và người dưới 15 tuổi tham gia lao động được học văn hoá.
* Những công việc và nơi làm việc cấm không được sử dụng lao động là người chưa thành niên:
Ở độ tuổi chưa thành niên, thể lực và trí lực của con người đang phát triển và chưa ổn định. Mặc dù người chưa thành niên rất năng động trong công việc, có khả năng tiếp thu nhanh nhưng họ còn một số yếu điểm như tâm sinh lý chưa phát triển toàn diện, nhận thức chưa đầy đủ, dễ bị tác động từ môi trường khách quan nên pháp luật xây dựng nên những quy định nhằm bảo vệ nhóm đối tượng này để họ có điều kiện phát triển toàn diện nhất. Cụ thể, theo quy định tại Điều 165 BLLĐ 2012:
- Cấm sử dụng người chưa thành niên làm các công việc sau đây:
+ Mang, vác, nâng các vật nặng vượt quá thể trạng của người chưa thành niên;
+ Sản xuất, sử dụng hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ;
+ Bảo trì, bảo dưỡng thiết bị, máy móc;
+ Phá dỡ các công trình xây dựng;
+ Nấu, thổi, đúc, cán, dập, hàn kim loại;
+ Lặn biển, đánh bắt cá xa bờ;
+ Công việc khác gây tổn hại cho sức khoẻ, an toàn hoặc đạo đức của người chưa thành niên.
- Cấm sử dụng người chưa thành niên làm việc ở các nơi sau đây:
+ Dưới nước, dưới lòng đất, trong hang động, trong đường hầm;
+ Công trường xây dựng;
+ Cơ sở giết mổ gia súc;
+ Sòng bạc, quán bar, vũ trường, phòng hát karaoke, khách sạn, nhà nghỉ, phòng tắm hơi, phòng xoa bóp;
+ Nơi làm việc khác gây tổn hại đến sức khoẻ, sự an toàn và đạo đức của người chưa thành niên.
(Chi tiết tại: Danh mục kèm theo Thông tư số 10/2013/TT-BLĐTBXH ngày 10/6/2013 và Thông tư liên tịch số 21/2004/TTLT-BLĐTBXH-BYT ngày 09/12/2004).
* Xử phạt hành vi vi phạm quy định về sử dụng lao động chưa thành niên:
Theo quy định tại Khoản 3, Điều 19 Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013, phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
- Sử dụng lao động là người chưa thành niên làm công việc, tại nơi làm việc bị cấm sử dụng theo quy định tại Điều 165 của Bộ luật Lao động;
- Sử dụng người dưới 15 tuổi làm công việc ngoài danh mục được pháp luật cho phép theo quy định tại Khoản 1 và Khoản 3 Điều 164 của Bộ luật Lao động.
* Ngoài ra, còn có những nội dung khác liên quan đến việc sử dụng lao động chưa thành niên, chi tiết xem tại BLLĐ 2012 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn của Chính phủ, Bộ LĐTBXH,…
Nguyễn Thị Thái