TS Phạm Thu Lan, nguyên Viện phó Viện Công nhân - Công đoàn, nêu góp ý với Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam khi cơ quan này lấy ý kiến cán bộ, đoàn viên và người lao động vào dự thảo văn kiện trình Đại hội Đảng 14.

Theo bà Lan, khái niệm tiền lương tối thiểu hiện nay chỉ đáp ứng mức sống tối thiểu chứ chưa đảm bảo "đủ sống", bởi các chỉ tiêu tính toán không còn phù hợp với thực tế thu nhập và chi tiêu của người lao động. Bà dẫn các Bộ luật Lao động từ 2012 đến 2019 cho thấy quy định về lương tối thiểu đã chuyển từ đảm bảo "nhu cầu sống tối thiểu" sang "mức sống tối thiểu" của người lao động và gia đình. Trên cơ sở đó, Hội đồng tiền lương quốc gia xây dựng phương pháp tính, đề xuất điều chỉnh hằng năm.

TS Phạm Thu Lan - chuyên gia có nhiều năm nghiên cứu về đời sống lao động và lương tối thiểu. Ảnh: Phong Linh

Tuy nhiên, TS Lan cho rằng việc tính lương tối thiểu hiện vẫn dựa trên nhóm chi tiêu thấp, chủ yếu nhằm giải quyết vấn đề chuẩn nghèo. "Cần thay đổi tư duy sang lương tối thiểu đủ sống, tức đảm bảo mức sống phù hợp cho người lao động và gia đình trong một giai đoạn nhất định, chứ không phải nhu cầu trên trời dưới biển’", bà nói.

Bà dẫn định nghĩa của Oxfam nêu mức lương đủ sống là thu nhập thấp nhất giúp người làm việc toàn thời gian trang trải chi phí thiết yếu cho bản thân và gia đình. Đó là thực phẩm dinh dưỡng, nhà ở, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, đi lại và có khoản tiết kiệm dự phòng.

Phó chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam Ngọ Duy Hiểu đánh giá đây là vấn đề được công đoàn đặc biệt quan tâm và sẽ nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét trong thời điểm phù hợp.

Khảo sát của Công đoàn Việt Nam với hơn 3.000 lao động tại 10 tỉnh, thành hồi tháng 4 cho thấy 55% chỉ đủ chi tiêu cơ bản, 26% phải chi tiêu kham khổ và 8% không đủ sống, phải làm thêm. Đáng chú ý, 73% người độc thân cho biết ngại lập gia đình vì thu nhập thấp, lo không đủ trang trải chi phí sinh hoạt và nuôi con.

Công nhân làm việc tại công ty may mặc ở xã Vĩnh Lộc A, TP HCM, tháng 8/2025. Ảnh: Quỳnh Trần

Theo Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), từ năm 2015 đến 2022, mức lương tối thiểu tại Việt Nam tăng từ 119 USD lên 168 USD/tháng, song do lạm phát, giá trị thực chỉ tăng nhẹ. Giai đoạn 2015-2019, lương danh nghĩa tăng 42,7% nhưng thực tế chỉ tăng 20,1%; từ 2020-2022, lương danh nghĩa tăng hơn 6%, song thực tế chỉ tăng 0,7%.

ILO khuyến nghị việc điều chỉnh lương tối thiểu cần dựa trên số liệu chính xác về lạm phát, tăng trưởng, năng suất lao động và khả năng chi trả của doanh nghiệp, đồng thời phải đảm bảo mức tăng theo kịp giá sinh hoạt.

Dự kiến từ 1/1/2026, lương tối thiểu vùng sẽ tăng 7,2%: vùng I đạt 5,31 triệu đồng, vùng II 4,73 triệu, vùng III 4,14 triệu và vùng IV 3,7 triệu đồng mỗi tháng, tương đương tăng 250.000-350.000 đồng so với hiện hành

Hồng Chiêu (theo Vnexpress)